Yerel yönetim seçim döneminde kentsel dönüşümden söz etmemek eksiklik olur. Kentsel dönüşüm; kentin toplumsal, ekonomik ve mekânsal olarak yeniden ele alındığı ve kentteki sorunlu alanların sağlıklı ve yaşanabilir hale getirilmesi için yapılan bir çalışmadır. Bu yönüyle kentin gelişiminin aşamalarından biridir. Kent, tarihsel büyümesinin belli aşamalarında kendini yenileme, değiştirme ve dönüştürme ihtiyacı duyar. Bu amaçla yıkıp yeniden yapma, canlandırma, sağlıklaştırma veya yeniden yapılandırma için plan program ve proje üretilmesi ve uygulama yapılması gerekir.

Kentsel dönüşüm bir kentin dokusunu –mekânsal kullanımı, fonksiyonları yerine getirmeyi veya yaşanabilirliği– bozan sorunların yok edilerek mekânın dönüştürülmesi olarak tanımlanmaktadır. Kentsel dönüşüm projeleri, sağlıklı koşullar altında yaşamanın ve planlı sürdürülebilir kentleşmeyi sağlamayı hedefler. Birtakım yeni kentsel imkânlar yaratma yanında gerek sosyal dışlanmışlığı önlemede, gerekse kişilerin kendi değer ve anlamlarını algılamalarını biçimlendirir.

Kentsel dönüşüm, kentleşmenin geldiği noktaya bakarak yeni bir gerçeklik sayılır. Bazı kentlerimizi dışarıda bıraktığımızda; dönüşüm ihtiyacına henüz ulaşmış yerleşim sayısı çok yüksek değil gibi görünse de her kentin süreç içinde dönüşüm gerçeği ile karşılaşacağını da öngörebiliriz.

Kentsel dönüşümün çoğu zaman yarar getiren özelliklerine rağmen uygulama aşamasına gelen her yerleşimde son derece sert tartışmalar oluşuyor. Genelde kentsel dönüşüm projesi taraflarının birbirlerini karşılıklı anlamaya veya kendi problemlerini ifade etmeye çalışmak yerine tartışmayı ve ortamı germeyi tercih ettiklerini görüyoruz.

Kent büyürken bir zamanlar kent merkezinin dışında kalan bölgeleri içine alıyor. Bu bölgeler fonksiyon ve mekânsal kullanım açılarından başka amaçlarla yapıldıklarından kentin içindeki kullanım ve görünüm ile uyuşmuyor. Hiç kuşkusuz; burada söz konusu alanların eskimiş ve kullanım dışı kalmış olabileceğini de gözetmek gerekir.

Kentsel dönüşümün uygulandığı pek çok bölgede mevcut ama eskimiş yapıların yerine konutların ve iş merkezlerinin yapılması gündeme geliyor. Bu projeler söz konusu bölgelerde arazi ve yapı fiyatlarının (kentsel rantın) yükselmesi anlamına geliyor. Diğer yandan dönüşüm bölgelerinde yeni yapıların ve alanların düzenlenmesi, proje değerleri nedeniyle büyük maddi kaynak akışına neden oluyor.

Dolayısıyla bir yandan kentsel rantın artışı diğer yandan projelerin yarattığı ekonomik rant kentsel dönüşüm konusunu bir ekonomik, sosyal ve siyasal mücadele haline getiriyor. İşte; bu nedenden dolayı, kentsel dönüşüm projeleri, saydamlığı ve hesap verilebilirliği gözetmesi gereken, ancak bu sayede sosyal olarak özümsenebilecek ve kamuoyunun rızasını alabilecektir.

Kentsel dönüşüm, yenilenmeyi ve gelişmeyi hedeflese bile öncelikle bir yıkım ana fikrini içerir. Örneğin bir kendiliğinden kentsel dönüşüm süreci yaşayan Eskişehir Fabrikalar Bölgesi, bu durumun yakın örneklerinden birini oluşturur. Değişimin insanları ürkütmesi bir yana; herkesin konutu, iş yeri veya arsası kendisi için değerlidir. Bu nedenle kentsel dönüşümün içindeki yıkım ana fikri tepkilere neden olur. Gerçekten kentsel dönüşüm projeleri insanları yerlerinden, yaşam alanlarından, eski alışkanlıklarından ve komşuluk bağlarından kopartan süreçlerdir. Tüm dünyada dönüşüm projelerinin yarattığı rahatsızlık ve tepkilerin arka planında bu düşünce ve duygular yer alır. Hiç kuşkusuz; başarısız veya kötü niyetli uygulamaların yarattığı olumsuz anıların da bu tepkilerin oluşmasında katkıları var.

Kentsel dönüşüm projeleri sosyal rızanın oluşumunu dikkate alan, insanların ikna olması için fırsatlar tanıyan ve en önemlisi doğru bilgilenme ve katılım üzerine konumlanmış faaliyetlerden oluşmalıdır. Kentsel dönüşüm projelerinin içine ilgili bölge veya yöre halkın etkili ve verimli katılımı sağlanmalı; karar alma ve denetleme süreçlerinde kentsel dönüşüm yetkili ve sorumlularının halkla birlikte hareket etmesi gereklidir.