Eskişehir’ de, ARUS Yönetim Kurulu Üyesi Gürhan Albayrak, küme tarafından oluşturulan heyet ile T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü (AYGM) Yerlileştirme Komisyonu üyelerinin katıldığı, URAYSİM, değerlendirme toplantısı yapıldı.
             Toplantıda, URAYSİM yanında, raylı sistemler sektörünün, geleceği ve geçmişte raylı sistemlerle ilgili çalışmalarda, konuşuldu mu bilinmez ama raylı sistemlerin geçmişi, özellikle de TÜLOMSAŞ’ ın da konuşulmasını da isterdik. Çünkü Raylı sistemlerle ilgili gelişmeler, TÜLOMSAŞ’ ın,  bugüne kadar yaptığı çalışmalarda, kodlanmış ve gizlenmiştir.
               Ayrıca Raylı sistemler çalışmalarında, TÜLOMSAŞ’ dan alınacak çok ders vardır. 
               TÜLOMSAŞ (Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii A.Ş.), 1894 yılında Anadolu-Bağdat Demiryolu Hattının inşası sırasında, Bakım ve Onarım Atölyesi olarak kuruldu.
               Yine 1958 yılında, Eskişehir Cer Atölyesi, Eskişehir Demiryolu Fabrikası adıyla yeni ve büyük hedefler için organize edildi.. Bu hedef, ilk yerli lokomotifi imal etmekti. 1961 yılında, Türk işçi ve mühendislerinin, eseri olan, 1915 beygir gücünde, 97 ton ağırlığında, 70 km/h hız yapabilen ilk Türk buharlı lokomotifi “KARAKURT” hizmete girdi.
               TÜLOMSAŞ,  her dönem ilkleri de başardı. Nitekim Türkiye’nin, İlk Otomobili, “Devrim” tanınan, 4.5 ay gibi bir süre içinde, bir mucize yaratılarak gerçekleştirilen, 1250 kg ağırlığında ve saatte maksimum 140 km hız göstergesine sahip devrim otomobili, 29 Ekim 1961 tarihinde,  BMM binasının önünde, dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’e sunuldu.
              TÜLOMSAŞ, kapatılmadan evvel 2400-2500 beygirlik motorları, üretiyor. Bu altyapı Türkiye’de, başka bir yerde yok. Nitekim Savunma Sanayi Müsteşarlığının, Altay tankı motoru için, teklif veren Figes Simülasyon Hizmetleri,  İstanbul Denizcilik Gemi İnşa Sanayi, TUSAŞ Motor ve BMC  gibi şirketlerin arasından, bu görevi TOLOMSAŞ’ a verilmişti.
           TÜLOMSAŞ, Avrupa Birliği (AB) standartlarında, aynı anda iki farklı tipte ayda 2 adet dizel elektrikli, 4 adet elektrikli lokomotif üretim yapabilme kabiliyeti ile birlikte; haftada 1 dizel motor üretimi ve 2 lokomotif  revizyonu, yine gündei üç adet yük vagonu ve 2 adet cer motoru imalatı yapma kapasitesine sahipti.
           Eskişehir Raylı Sistemler Kümelenmesi,(RSK),  2020 yılına kadar yerli ve milli, yüksek hızlı tren, üretimine hedefine, odaklanmıştı. 2020 Vizyon Stratejisi adı altında bir yol haritasını gündemine alan TÜLOMSAŞ ve Raylı Sistemler Kümesi (RSK), aynı zamanda, yan sanayi kültürünü de kente kazandırmışlardı.
             Elbette bu başarı kolay kazanılmadı. Genel Müdürü, Sayın Hayri AVCI’ nın, göreve gelmesi ile gündeme gelen, TÜLOMSAŞ, Kurumsal Kaynak Planlaması(ERP) ile birlikte maliyetlerde ve bakım masraflarında azalma, müşteri hizmet seviyesinde ve işgücü veriminde, artış oldu.  Üretim planlamasında ve kaynak yönetiminde ise kurum/kuruluşlara, örnek teşkil edecek nitelikteydi.
             TÜLOMSAŞ, sektördeki gelişmeleri, sürekli takip etti. Kalite ve hizmetleri ile müşterisinin, güvenini kazandı. Müşteri oryantasyonlu  net bir politika oluşturdu.  Şirkette yapılması gerekenlere, her zaman açık ve netti. Kurulduğu değer duygularına ve kurumsal kültürüne, her zaman bağlıydı.
                 Şirket olarak, birimlerde, sorunları görüşen, tartışan ve çözümler üretip, hayata geçiren, en önemlisi de şirketi yaşamaya, değer, anlamlı, bir ortam haline getirmek ve işgücünün de sonsuz yeteneklerinden, yararlanmak için, her türlü fedakârlığı yapıyordu.
                 TÜLOMSAŞ, Sayın AVCI ile birlikte, Ar-Ge ve müşteri odaklılık,  bir çalışma başlattı. Hedef, müşteri beklentilerinin üstüne çıkmaktı. Şirket, tüm bileşenleri ile müşteri isteklerini yerine getirmeye yönelmişti. Özellikle de şirket içi, hedeflerin müşteri beklentileri ve bağlantılarına göre şekil alması, verimi ve üretimi, daha da artırdı. Sonuçta Lokomotif sektöründe, söz sahibi olmuştu.
                    ESO Başkanı olan, Sayın Celalettin KESİKBAŞ ve ekibinin, vaatlerindeki,  “RAYLI SİSTEMLER ÖZEL ENDÜSTRİ PARKI” , TÜLOMSAŞ, URAYSİM ve RSK birlikte Lokomotif setleri ve  tank motoru üreten ve nice ağır sanayiye hizmet veren, kendi hinterlandında 10.larca firma ile tedarikçi olarak çalışan, firmalarla, birlikte, raylı sistemlerde ciddi çalışmalar  yapacaklardır.
                 TÜLOMSAŞ,  Sayın AVCI döneminde kurum olarak  "Neredeyiz?", "Dünya klasmanındaki yerimiz neresi?" sorusuna sürekli cevap aradı.  Farklı pazarlardan, pay almayı ve ürün çeşitliliğine sahip olmayı hedef olarak seçti. AR-GE çalışmalarının, öncelikli tutulması, kurumun ulusa ve global pazarlardaki rekabet gücünü artırmıştı.
              Ayrıca Eskişehir’de, hassas mekanik alanında da, ciddi alt yapı bilgi birikimi ve yetişmiş insan gücü vardı.  O nedenle de TÜLOMSAŞ’ ın, motor üzerindeki imalat yeteneği ve yıllardır ispatlanmış bir tecrübesi de mevcuttu. TÜLOMSAŞ, Altay Tankı motorlarının, ana yüklenici ve İmalat merkezi olacaktı..  Yalnız Altay Tankı motorlarını değil, bütün motorları da üretebilir ve test edebilir bir merkez olacaktı.
              TÜLOMSAŞ, İran ve Irak için, dizel hidrolik lokomotif (33 adet), Almanya ve İngiltere’ye, yeni nesil TSI sertifikalı dizel elektrikli lokomotif (11 adet) ihracatı gerçekleştirmişti.
                TÜLOMSAŞ; Güney Afrika’ya lokomotif şasisi ihraç edilmiş olup, Tayland ve Almanya’ya, çeşitli dizel motor parçaları, GE Firmasına lokomotif parçası ihracatı yapıyor.  Avrupa’da, bir ülke demiryolları için, 11 adet demiryolu bakım aracı imalatı ve yine bir Avrupa ülkesi için, 9 adet yeni nesil lokomotif modernizasyonu faaliyetleri yapmıştı..
                 Cumhurbaşkanı kararı ile 3 Mart 2020 tarihinde TCDD’ye bağlı TÜDEMSAŞ, TÜLOMSAŞ ve TÜVASAŞ birleştirildi. Birleştirilen üç şirketin toplam sermayesi ve AKP döneminde İBB bünyesindeki yöneticilerden oluşan yöneticilerle, Türkiye Raylı Sistem Araçları Sanayii A.Ş. (TÜRASAŞ) kuruldu.     Eskişehir, Sivas ve Sakarya kentlerinde de bölge müdürlükleri oluşturuldu.
                 TÜRASAŞ,  kurulduğu yıl, 33 adet lokomotifin ve 86 adet yük vagonunun sadece bakım, onarım ve revizyonunu yapabildi ve  109 milyon 700 bin TL zarar etti.
                   TÜLOMSAŞ, devam etseydi, RSK, URAYSİM ve Sayın Kesikbaş ve ekibinin, vaat ettiği “RAYLI SİSTEMLER ÖZEL ENDÜSTRİ PARKI” ile birlikte raylı sitemlerde, Türkiye ve Eskişehir, global pazarlarda, söz sahibi olacaktı. 
                 Bu nedenle TÜLOMSAŞ unutulmadı,  unutulmayacak…